Tác giả: Diệp Thị Cẩm Hằng, PGS. TS. Phạm Tiết Khánh (người hướng dẫn)

Trường Đại học Trà Vinh. Năm: 2015

Mô tả: 165Tr, kích thước: 21x29 cm

Số định danh: 398.99592 H116. Vị trí: Phòng đọc.

Tóm tắt

Đề tài “Văn hóa ứng xử của người Việt TNB với môi trường sông nước (qua ca dao, tục ngữ)” được thực hiện từ năm 2014 đến năm 2015 tại Trường Đại học Trà Vinh.

Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã tiến hành khảo sát và tuyển chọn ca dao và tục ngữ của riêng người Việt miền TNB về văn hóa ứng xử gắn với môi trường sông nước, mà nguồn tư liệu chủ yếu là thành quả của các công trình sưu tầm, tuyển chọn trước đó. Từ kết quả sưu tầm, tuyển chọn, phân loại ca dao và tục ngữ theo hệ thống dưới góc nhìn văn hóa học, đề tài đã sử dụng kết quả nghiên cứu của các ngành khoa học hữu quan như địa lý, thủy văn, khảo cổ, lịch sử, dân tộc học, ngôn ngữ, văn học về vùng đất TNB, còn gọi là ĐBSCL; đồng thời vận dụng phương pháp nghiên cứu hệ thống - loại hình để có thể đưa ra cái nhìn hệ thống khoa học về ca dao và tục ngữ, sử dụng phương pháp nghiên cứu thống kê - tổng hợp đem đến cái nhìn khái quát từ những yếu tố riêng lẻ của ca dao cũng như tục ngữ, so sánh, miêu tả làm rõ đặc điểm có tính chất đặc trưng của ca dao và tục ngữ miền TNB, qua đó thể hiện nét riêng của văn hóa TNB.

Qua khảo sát ngẫu nhiên trong 300 câu tục ngữ, ca dao (trong đó 70 tục ngữ, 230 ca dao) có nội hàm gắn với môi trường sông nước cho thấy các yếu tố văn hóa được thể hiện khá sinh động, phản ánh đời sống tinh thần và vật chất của người dân miền TNB. Các yếu tố văn hóa gắn với môi trường sông nước miền TNB qua ca dao, tục ngữ được thể hiện qua các mặt: văn hóa ẩm thực, trang phục, cư trú, phương tiện đi lại, những kinh nghiệm trong lao động sản xuất và đời sống tình cảm của con người gắn với môi trường sông nước.

Qua các yếu tố văn hóa được phản ánh trong ca dao, tục ngữ có thể nhận thấy những đóng góp của nhân dân ta từ xa xưa về cách ứng xử với môi trường thiên nhiên, sông nước, đặc biệt là vùng sông nước miền TNB. Những đóng góp đó được thể hiện qua các giá trị về mặt lịch sử khai phá, cộng cư, quá trình chiến đấu chống ngoại xâm, quá trình khai thác thiên nhiên để xây dựng và phát triển quê hướng; những giá trị gián tiếp trong thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và văn hóa ứng xử góp phần định hình tính cách con người miền TNB, đồng thời góp phần vào giá trị chung của nền văn hóa dân tộc.

Từ kết quả nghiên cứu, luận văn đưa ra một cái nhìn có tính chất hệ thống về ca dao, dân ca và tục ngữ của vùng TNB. Từ đó phân tích những ảnh hưởng của môi trường sông nước miền TNB qua các loại hình ca dao, tục ngữ đến văn hóa ứng xử với môi trường sông nước của người Việt tại vùng đất này.

Đất nước ta đang đi vào con đường hội nhập và phát triển, việc sưu tầm, phân loại ca dao, dân ca và tục ngữ là một biểu hiện thiết thực trong việc gìn giữ vốn văn hóa dân gian quý giá của dân tộc. Nó không chỉ hữu ích với người miền Tây để hiểu biết hơn về chính đời sống văn hóa mình mà còn có tác động tích cực giúp mọi người hiểu biết về mảnh đất miền TNB.